W listopadzie do aptek trafiają kolejne transze szczepionek przeciw grypie w łącznej liczbie około 300 tys. sztuk. W sumie w sezonie 2021/22 do Polski trafić ma pomiędzy 4-5 mln dawek, z czego 1,36 mln będzie dostępne w aptekach, 760 tys. zostanie przekazane do zakładów opieki zdrowotnej, zaś pozostała część znajdzie się w dyspozycji Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych. Kolejne transze będą pojawiać się sukcesywnie w aptekach. Warto podkreślić, że w tym sezonie grypowym dostępnych jest dwa razy więcej szczepionek niż w sezonie 2020/2021, kiedy to zakupiono 2,3 mln dawek. Dodatkowo Ministerstwo Zdrowia rozszerzyło listę bezpłatnych szczepień o kolejne grupy osób – 100% refundacji przysługuje kobietom w ciąży, natomiast z 50% zniżki mogą skorzystać dzieci od 6 miesiąca do 18 roku życia i dorośli z grup ryzyka powikłań pogrypowych.

Po przeanalizowaniu danych łatwo dostrzec, że począwszy od sezonu 2016/17 można zaobserwować stopniowy wzrost zainteresowania szczepieniami przeciw grypie w naszym kraju[1]. Poziom wyszczepienia przeciw grypie w polskim społeczeństwie od ostatnich pięciu sezonów systematycznie rośnie – w sezonie 2019/20 zaszczepionych było 4,12% rodaków, w kolejnym sezonie zaś już 6,03%. Możemy prognozować, że jeśli wszystkie szczepionki, które dotrą w tym roku do Polski zostaną wykorzystane, to zaszczepionych będzie już ponad 10% społeczeństwa. Należy pamiętać, że w ubiegłym roku na rynku dostępnych było tylko 2,3 mln szczepionek, zaś w tym sezonie dostępnych będzie pomiędzy 4 a 5 mln dawek – to ponad dwa razy więcej. Możliwe, że zwiększona podaż wpłynie na zwiększony popyt i Polacy będą szczepić się przeciw grypie chętniej niż w poprzednich sezonach. Kolejne dawki trafiają do podmiotów leczniczych sukcesywnie. Jak wynika z danych Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy, w sumie w listopadzie  300 tys. szczepionek przeciw grypie ma pojawić się w aptekach w całym kraju.

Szczepienia stanowią podstawową broń w walce z grypą, co potwierdzają krajowe i międzynarodowe wytyczne medyczne, które wskazują na zasadność zwiększenia liczby szczepień przeciw grypie, zwłaszcza u dzieci. Dodatkowymi czynnikami motywującymi są szalejąca ciągle pandemia COVID-19 oraz wzrastająca liczba zakażeń wirusem RSV. Jedną z najskuteczniejszych metod walki z wirusem są szczepienia, co podkreślają eksperci Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy. Jesień to najlepszy czas na zabezpieczenie organizmu – przyjęcie szczepionki w listopadzie, grudniu czy nawet  w styczniu niesie ze sobą wymierne korzyści zdrowotne. Pamiętajmy, że pacjent nabywa odporność poszczepienną ciągu 2-3 tygodni od przyjęcia preparatu, a samo szczepienie chroni nie tylko przed zakażeniem wirusem grypy, ale również zmniejsza ryzyko wystąpienia groźnych powikłań.

 – Szczyt zachorowań na grypę przypada pomiędzy styczniem a marcem – najlepiej wykonać szczepienie przed tym okresem, zatem można zaszczepić się nawet w grudniu, a także na początku kolejnego roku, jeżeli tylko będą dostępne szczepionki. Ze względu na to, że objawy COVID-19 i grypy są do siebie bardzo zbliżone, z większym prawdopodobieństwem będzie można wykluczyć zachorowanie na grypę u pacjenta, który był zaszczepiony” – tłumaczy prof. dr hab. med. Adam Antczak, przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy.

W tym sezonie na bezpłatne szczepionki przeciw grypie dostępne w aptekach mogą liczyć seniorzy powyżej 75 roku życia oraz kobiety w ciąży. 50% refundacja przysługuje osobom w wieku 65-74 lata, osobom w wieku 18-64 lat cierpiącym na choroby współistniejące (np. astmę, niewydolność układu krążenia, cukrzycę czy nowotwory). Dodatkowo  od listopada b.r. z 50% refundacji mogą skorzystać także dzieci od 6 miesiąca do 18 roku życia. Najmłodsi mają do dyspozycji szczepionki w formie donosowej i domięśniowej, zaś dla pozostałych grup będą dostępne szczepionki domięśniowe. Grupy nieobjęte refundacją również mogą skorzystać ze szczepień przeciw grypie, z tym że w pełnej odpłatności.

Według szacunków PZH, największy odsetek zaszczepionych przeciw grypie stanowią osoby w wieku 65+ – niepokojące jest, że osoby w wieku produkcyjnym oraz dzieci szczepią się dużo mniej chętnie. W sezonie 2020/21 wśród dzieci do 14 roku życia 4,3% przyjęło szczepionkę przeciw grypie. Spośród osób w wieku 15-64 lata zaszczepiło się 3,47%, natomiast w grupie 65+ aż 18,4% osób. Jest to o tyle ważne, że to właśnie najmłodsi są rezerwuarem wirusa grypy w społeczeństwie – aż 420 zaszczepionych dzieci chroni 1 dorosłego przed zgonem z powodu grypy[2]. Warto dodać, że ze względu na obniżony układ odpornościowy dzieci są też szczególnie narażone na poważne powikłania pogrypowe.

Osoby uprawnione do bezpłatnych szczepień przeciw grypie nie potrzebują skierowania na szczepienie od lekarza. Wystarczy, pacjenci objęci refundacją zgłoszą się do jednego z punktów szczepień i zarezerwują termin iniekcji. Pacjent powinien pamiętać o wypełnieniu oświadczenia[3], po czym porozmawiać z lekarzem kwalifikującym do szczepienia. Na szczepienie osoba powinna zgłosić się zdrowa, bez objawów ostrej infekcji i wysokiej gorączki. Eksperci rekomendują, że szczepienia przeciw grypie można dokonać jednocześnie wraz ze szczepieniem przeciw COVID-19[4]. Mapa punktów, w których można wykonać bezpłatne szczepienie: https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/szczepienia-na-grype.

Obecnie trwają również prace legislacyjne nad rozszerzeniem kwalifikacji farmaceutów, którzy mogliby wykonywać w aptekach szczepienia już nie tylko przeciw Covid-19, ale również przeciw grypie, a także kwalifikować dorosłych do szczepień, co znacznie przyspieszy i ułatwi całą procedurę. Ze względu na trwającą pandemię oraz sezon grypowy, okres jesienno-zimowy stanowi duże wyzwanie zarówno dla ochrony zdrowia, jak i samych pacjentów. Partie szczepionek przeciw grypie pojawiają się i będą się pojawiać sukcesywnie, lecz dla ochrony własnej oraz swoich bliskich, nie warto zwlekać ze szczepieniem.

[1] W oparciu o szacunki rynkowe stworzone na podstawie danych od dystrybutorów dostępnych na stronie www.pzh.gov.pl

[2] Heikkenen et al. Ped Infect Dis J, 2013; Heinonen et al. Lancet Infect Dis, 2011

[3]https://pacjent.gov.pl/sites/default/files/202109/O%C5%9Bwiadczenie%20osoby%20uprawionej%20do%20szczepienia%20grypa%202021.2022%20wz%C3%B3r%20ostateczna.pdf

[4]https://opzg.pl/rekomendacje-zespolu-ekspertow-dotyczace-jednoczesnego-stosowania-szczepionek-przeciw-grypie-i-covid-19/