Niewykorzystany potencjał personelu pielęgniarskiego

20 kwietnia, 2020

Od 1 stycznia została wprowadzona możliwość realizacji porady pielęgniarskiej w Ambulatoryjnej Opiece Specjalistycznej (AOS). Dotyczy to obszarów z zakresu: chirurgii, kardiologii i diabetologii. Nadal procesowana jest porada pielęgniarska w Podstawowej Opiece Zdrowotnej (POZ), która pozwoli zracjonalizować system opieki zdrowotnej. Przekształcenie i uzupełnienie obowiązków oraz uprawnień niektórych przedstawicieli zawodów medycznych jest niezbędna do usprawnienia działania całego systemu ochrony zdrowia. Panująca do tej pory epidemia COVID-19, pokazuje jak ważną rolę odgrywa zintegrowane środowisko medyczne, lecz również pozwala dostrzec problem w przypadku niewykorzystanego potencjału jaki tkwi w pielęgniarkach. Rozszerzony zakres kompetencji dla pielęgniarek powinien zostać uzupełniony o kluczowe czynniki, które w przyszłości pomogą powstrzymać rozprzestrzenianie wirusa i tym samym zadbać o zabezpieczenie kraju przed następną epidemią.

Teraźniejsza epidemia ukazuje na jak wysoką skalę mamy problem, który dotyczy braku uprawnień do wykonywania niektórych funkcji przez pielęgniarkę lub farmaceutę. Część rozwiązań została już wypracowana w rządowych dokumentach lub projektach ustaw, lecz nie zostały do dziś wdrożone. Rozszerzenie kompetencji pielęgniarek w Podstawowej Opiece Zdrowotnej będzie odgrywało kluczową rolę dla całego społeczeństwa, a przede wszystkim dla środowiska lekarskiego. Dzięki tym usprawnieniom systemowym lekarze specjaliści zostaną odciążeni od niektórych obowiązków.

„Bez zlecenia lekarskiego pielęgniarka może wykonywać świadczenia zapobiegawcze, diagnostyczne, lecznicze i rehabilitacyjne. Samodzielne również możemy ordynować podawanie niektórych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych oraz wypisywanie recept w realizacji świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. Dzięki tym zmianom jest to dla nas szansa na poszerzenie samodzielności i niezależności, a pacjentom ułatwi to dostęp do świadczeń medycznych. Miejmy nadzieję, że to przełoży się do zmniejszenia kolejek do licznych specjalistów” – podkreśla Zofia Małas, Prezes Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych.

Jednym z kluczowych czynników jest rozszerzenie kompetencji pielęgniarek o możliwość wykonywania badań kwalifikacyjnych do szczepień. Cały świat oczekuje na szczepionkę przeciwko COVID-19. Dlatego ważne jest, aby dodatkowo zabezpieczyć się, by nie zabrakło personelu uprawnionego nie tylko do podawania, lecz także do kwalifikowania do szczepień. Będzie to moment kluczowy do powstrzymania dalszego rozprzestrzeniania się epidemii. Ważne jest to, abyśmy byli na to w pełni przygotowani. Istotna kwestia odnosi się również do miejsca, w którym miałby się odbywać zarówno szczepienia jak i sama kwalifikacja. Dlatego Ogólnopolski Program Zwalczania Grypy ponownie wystosował apel w sprawie rozszerzenia kompetencji dla pielęgniarek, jak i dla farmaceutów. Wytyczne, które odciążą lekarzy oraz wprowadzenie tak zwanej opieki farmaceutycznej zostały już zapisane m.in. w rządowym dokumencie Polityki Lekowej Państwa na lata 2018-2022. Zapisy dotyczą wprowadzenia opieki farmaceutycznej, rozszerzenia grup uprawnionych do wypisywania recept czy wykonywania szczepień i wskazują kierunek niezbędnych zmian, aby udrożnić nasz system ochrony zdrowia. Przykładem w kontekście chorób zakaźnych są uprawnienia do kwalifikowania i wykonywania szczepień przeciw grypie. Obecnie tylko lekarz może zakwalifikować osobę do szczepienia, które następnie może wykonać lekarz lub pielęgniarka. Do rozważenia w obecnej sytuacji istotnym elementem jest umożliwienie przeprowadzenia szczepień w aptekach, przez uprawnione do tego pielęgniarki lub farmaceutów, którzy dzięki dodatkowym szkoleniom, mogliby uzyskać nowe kwalifikacje i uprawnienia.

„Dla środowiska pielęgniarskiego ważną rolą będzie zwiększenie uprawnień o kwalifikowanie do szczepień i wykonywanie szczepień. Jest to szczególnie ważne dla pacjentów z grup podwyższonego ryzyka, szczególnie w trosce o osoby starsze, ponieważ to właśnie w tej grupie istnieje ryzyko powikłań i odnotowujemy największą liczbę zgonów. W dobie starzejącego się społeczeństwa ważna jest prewencja i budowanie odporności wśród społeczeństwa, co pozwoli na przyszłość zapobiec kolejnej epidemii” – dodaje prof. Adam Antczak, Przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy.

WHO mianowało rok 2020 rokiem pielęgniarek i położnych, 7 kwietnia obchodziliśmy Światowy Dzień Zdrowia, który również był poświęcony pielęgniarkom i położnym. Od 20 kwietnia do 24 kwietnia obchodzimy tydzień szczepień , który także jest poświęcony pielęgniarkom. Środowisko pielęgniarskie niestety jest niedocenioną grupą medyczną i niewykorzystanym potencjałem. Dlatego wprowadzenie znacznych zmian systemowych oraz sprawne funkcjonowanie kraju pozwoli na lepsze radzenie sobie z zagrożeniem w przyszłości. Zjednoczenie potencjału i zaangażowanie wszystkich pracowników ochrony zdrowia pomoże w sprawnym wdrożeniu wyżej wymienionych wytycznych w sprawie wykonywania i kwalifikowania do szczepień nie tylko przez lekarzy. To właśnie profilaktyka jest kwestią kluczową dla zdrowia publicznego. Skutecznym narzędziem, który pozwala na zapobieganie zachorowaniom są szczepienia. Osiągnięcie wysokiego poziomu wyszczepialności pozwoli nie tylko na zmniejszenie zachorowalności, lecz również zapobiegnie ciężkim powikłaniom, hospitalizacjom i zgonom.