W okresie jesienno-zimowym wirus grypy oraz SARS-CoV-2 będą krążyć w populacji jednocześnie. Może to skutkować zarówno dodatkowym obciążeniem wrażliwej populacji, jak i systemów opieki zdrowotnej. Kluczowym elementem strategii zapobiegania i kontroli zachorowań na grypę są szczepienia ochronne. Jednak z powodu ogromnego zapotrzebowania na szczepionki przeciwko grypie na całym świecie mogą wystąpić trudności w dostępie do tej metody profilaktyki.

W związku z tym eksperci WHO proponują, aby tymczasowo na nowo określić grupy ryzyka z pierwszeństwem do szczepienia przeciwko grypie, co pozwoli:

• zapewnić optymalną kontrolę zachorowań na grypę wśród osób należących do grup ryzyka ciężkiego przebiegu grypy i COVID-19 (leczenie w placówkach opieki zdrowotnej może zwiększyć ryzyko ekspozycji na SARS-CoV-2 i w konsekwencji zachorowania na COVID-19 o ciężkim przebiegu)
• zmniejszyć dodatkowe obciążenie systemów opieki zdrowotnej przez pacjentów chorych na grypę wymagających porady lekarskiej lub hospitalizacji
• zmniejszyć ryzyko nieobecności w pracy z powodu zachorowania na grypę personelu medycznego, który jest niezbędny do walki z pandemią COVID-19
• zapewnić optymalne wykorzystanie ograniczonej liczby szczepionek przeciwko grypie.

WHO zastrzega, że proponowana tymczasowa zmiana grup ryzyka objętych pierwszeństwem szczepienia przeciwko grypie nie powinna mieć negatywnego wpływu na prowadzone programy szczepień i wyszczepialność w dotychczasowo objętych nimi populacjach. Niniejsze zalecenia należy rozważyć z uwzględnieniem stanowiska WHO z 2012 roku, krajowej polityki zdrowotnej, sytuacji epidemiologicznej oraz dostępności szczepionek przeciwko grypie.

Grupy ryzyka o największym priorytecie szczepień

Pracownicy opieki zdrowotnej

Pierwszeństwo szczepienia przeciwko grypie w czasie pandemii COVID-19 dotyczy pracowników opieki zdrowotnej zatrudnionych w szpitalach, placówkach opieki długoterminowej (np. zakładach opiekuńczo-leczniczych, pielęgnacyjno-opiekuńczych) i sprawujących opiekę medyczną nad pacjentem w środowisku domowym.
Pozwoli to zmniejszyć ryzyko:
– nieobecności w pracy z powodu grypy i niedoboru kadr medycznych
– transmisji zakażenia wirusem grypy z personelu medycznego na pacjentów, zwłaszcza tych należących do grup o dużym ryzyku ciężkiego przebiegu grypy
– dodatkowego obciążenia systemu opieki zdrowotnej.

W przypadku wystraczającej dostępności szczepionek przeciwko grypie szczepieniami należy objąć pracowników na wszystkich poziomach opieki zdrowotnej, w tym pracowników placówek pozaszpitalnych i personel pomocniczy (np. personel sprzątający, pracowników ochrony). W przypadku ograniczonego dostępu do szczepionek przeciwko grypie decyzję o pierwszeństwie szczepienia należy podjąć na podstawie ryzyka transmisji zakażenia pomiędzy pracownikami i wśród pacjentów, nad którymi sprawują opiekę.

Osoby starsze

Zarówno w przypadku grypy, jak i COVID-19 starszy wiek jest czynnikiem ryzyka ciężkiego przebiegu choroby i zgonu. W pierwszej kolejności sczepieniami przeciwko grypie należy objąć osoby >65 lat, a w przypadku wystraczającej dostępności szczepionki także osoby przebywające w placówkach opieki długoterminowej, pacjentów oddziałów dziennych i objętych opieką domową. W dalszej kolejności należy rozważyć rozszerzenie szczepień przeciwko grypie na osoby >50. roku życia.

Dodatkowe grupy ryzyka (kolejność przypadkowa)

Kobiety w ciąży

Kobiety w ciąży pozostają grupą o najwyższym priorytecie szczepień przeciwko grypie i jeżeli tylko pozwoli na to dostępność szczepionki, powinny zostać objęte szczepieniami w pierwszej kolejności. Pojawiające się dane dotyczące przebiegu zakażenia SARS-CoV-2 u kobiet w ciąży sugerują, że mogą one należeć do grypy ryzyka ciężkiego przebiegu COVID-19.

Osoby z chorobami współistniejącymi

Osoby z chorobami współistniejącymi, takimi jak cukrzyca, przewlekłe choroby układu oddechowego, w tym astma, sercowo-naczyniowego, nadciśnienie, osoby zakażone HIV/chore na AIDS, tak jak dotychczas należy priorytetowo objąć szczepieniami przeciwko grypie. Osoby te należą także do grupy ryzyka ciężkiego przebiegu COVID-19. Szczepienie przeciwko grypie osób z chorobami współistniejącymi pozwoli zmniejszyć ryzyko zakażenia SARS-CoV-2 związanego z placówkami opieki zdrowotnej i tym samym dodatkowego obciążenia systemu opieki zdrowotnej.

Dzieci

Dostępne dane wskazują, że u dzieci, zwłaszcza <5. roku życia, COVID-19 ma zazwyczaj łagodny przebieg. Mimo to nadal uważa się je za priorytetową populację szczepień przeciwko grypie, ponieważ dzieci, zwłaszcza w wieku od 6 miesięcy do 2 lat, obciążone są dużym ryzykiem ciężkiego przebiegu tej choroby.

Realizacja programów szczepień przeciwko grypie

Przy wdrażaniu krajowych programów szczepień przeciwko grypie podczas pandemii COVID-19 władze krajowe powinny wziąć pod uwagę trudności w dostępie do szczepionek, które mogą utrzymywać się nawet do kolejnego sezonu epidemicznego (tj. 2021/2022). Rządy poszczególnych krajów, zwłaszcza tych, które do tej pory nie prowadziły powszechnych szczepień przeciwko grypie (np. Polska – przyp. red.), już teraz powinny podjąć wysiłek na rzecz zrównoważonych dostaw lub produkcji szczepionek. Opracowanie i wdrożenie sprawnego systemu szczepień przeciwko grypie wśród pracowników opieki zdrowotnej i osób starszych w przyszłości pozwoli na sprawniejszą realizację szczepień przeciwko COVID-19 w tych priorytetowych populacjach. Przy prowadzeniu rutynowych szczepień przeciwko grypie należy uwzględnić zwiększone ryzyko ekspozycji na SARS-CoV-2. W celu zmniejszenia tego ryzyka należy wdrożyć odpowiednie niefarmakologiczne metody zapobiegania COVID-19 (p. także: Jak podczas pandemii COVID-19 zaplanować i przeprowadzić wizytę w celu szczepienia?).

Źródło: Medycyna Praktyczna – https://www.mp.pl/szczepienia/aktualnosci/248046,zalecenia-who-w-sprawie-szczepien-przeciwko-grypie-w-czasie-pandemii-covid-19

Opracowała Małgorzata Ściubisz, redaktor serwisu „Szczepienia”