Ciężki przebieg grypy u najmłodszych

Dzieci chorują na grypę trzy razy częściej niż dorośli i są szczególnie narażone na ciężki przebieg choroby i powikłania pogrypowe. W sezonie grypowym 2018-2019 zgodnie z danymi NIZP-PZH zanotowano 1,9 mln zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę wśród dzieci w wieku 0-14 lat. Zdrowe dzieci bez współistniejących chorób są hospitalizowane z powodu powikłań grypy w równym stopniu co dorośli z grup wysokiego ryzyka. Do najczęstszych powikłań wśród dzieci należą powikłania laryngologiczne (zapalenie ucha środkowego) oraz charakterystyczne dla wieku dziecięcego objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego (drgawki, zapalenie mózgu, encefalopatia – najczęściej u dzieci poniżej 10 roku życia).² Dzieci, uważane za rezerwuar wirusów grypy, pełnią rolę w transmisji wirusa grypy w środowisku. Są wektorami zakażenia wirusem, zarówno wśród rówieśników, jak i rodziców, dziadków, rodzeństwa i reszty społeczeństwa. Ich zachorowanie sprzyja rozwojowi epidemii. Zaszczepienie co piątego dziecka może zmniejszyć ryzyko wystąpienia grypy wśród reszty społeczeństwa o ok. 50%. Zachorowanie na grypę niesie za sobą nie tylko konsekwencje zdrowotne. Na każde 100 zarażonych dzieci poniżej 3 roku życia, przypada 195 dni absencji w pracy rodziców. Koszty społeczne grypy w Polsce odzwierciedlające straty, które ponosi gospodarka wskutek absencji chorobowej pracowników, ich obniżonej wydajności, a także ewentualnej ich trwałej niezdolności do pracy lub zgonu szacuje się w Polsce na ok. 836 mln PLN rocznie. W przypadku wystąpienia epidemii koszty te mogą być kilkakrotnie wyższe i stanowić jeszcze poważniejszą stratę dla gospodarki.

„Grypa nie wybiera, dzieci są szczególnie narażone na zachorowanie i ciężkie powikłania, szczepieniom powinny podlegać dzieci między 6 a 59 miesiącem życia. Noworodki chroni dodatkowo szczepienie kobiet w ciąży. Dlatego zdecydowanie rekomendujemy refundację szczepień w formie donosowej u dzieci, która znacząco wpłynęłaby na podniesienie poziomu wyszczepialności” – podkreśla prof. dr hab. n. med. Teresa Jackowska, Konsultant Krajowy ds. Pediatrii.

Nowoczesna i skuteczna technologia profilaktyki grypy – szczepienia

Na niski poziom wyszczepialności przeciw grypie wśród dzieci w Polsce wpływają m.in. niska świadomość o grypie, brak finansowania ze środków publicznych szczepień, a nawet strach najmłodszych przed bólem, widokiem igły oraz stres z tym związany. Dla przykładu, przeprowadzone w USA badania wskazują, że aż 70% rodziców wybiera metodę szczepienia w formie aerozolu donosowego ze względu na strach dzieci przed igłą i bólem. Sytuacji w Polsce nie ułatwiają występujące bariery systemowe związane z dostępnością do lekarzy, a także ograniczenia finansowe rodziców w zakresie zakupu szczepionek bez refundacji. Szansę na podniesienie wyszczepialności może dać szczepionka donosowa ze względu na większą akceptowalność takiej drogi podania przez rodziców i ich dzieci.

„Do pierwszych objawów grypy u dzieci należą wysoka gorączka, często z drgawkami gorączkowymi, objawy neurologiczne np. nadmierna senność oraz łamanie w kościach. Niestety małe dzieci nie są nam w stanie przekazać tych dolegliwości, dlatego tak łatwo grypę pomylić z inną chorobą. Szczepienie przeciw grypie jest najlepszą formą ochrony przed grypą i groźnymi powikłaniami. Dodatkowo nowa, donosowa forma podania eliminuje barierę strachu przed bólem czy igłami” – mówi dr hab. n. med. Ernest Kuchar – Prezes Polskiego Towarzystwa Wakcynologii.

Wysokie ryzyko, niewielka ochrona

Szczepienia przeciw grypie są skuteczną i bezpieczną metodą zapobiegania zakażeniom grypą. Szczepienia przeciw grypie dla dzieci pomiędzy 6 a 60 miesiącem życia są rekomendowane w wytycznych na całym świecie i w polskim Programie Szczepień Ochronnych, na równi szczepieniami w takich grupach jak kobiety w ciąży, osoby powyżej 55 roku życia, czy chorzy przewlekle. Młodsze dzieci wymagają hospitalizacji z powodu grypy równie często, jak osoby starsze chorujące przewlekle.⁵ W odróżnieniu od osób starszych powyżej 65 roku życia, refundacja szczepień przeciw grypie nie obejmuje najmłodszych. Szansą na zwiększenie niskiego 1-procentowego poziomu zaszczepienia jest refundacja szczepień przeciw grypie dla dzieci pomiędzy 24 a 60 miesiącem życia, które wchodzą do społeczności żłobkowych i przedszkolnych i są szczególnie narażone na zarażenia wirusem grypy. Finansowanie czterowalentnej szczepionki przeciw grypie w postaci aerozolu donosowego u dzieci w wieku pomiędzy 24 a 60 miesiącem życia w ramach refundacji aptecznej jest rekomendowane przez Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Ze względu na 7-krotnie mniejszą grupę dzieci w porównaniu do seniorów, którzy mogą korzystać obecnie z refundowanych szczepień, refundacja szczepionek dla dzieci w wieku od 2 do 5 lat, stanowiłaby znacznie mniejsze obciążenie dla budżetu państwa. W innych krajach wykazano, że powszechne programy finansowania szczepień przeciw grypie u dzieci prowadzą do obniżenia zapadalności na grypę w grupie dzieci szczepionych, ale także wywołują efekt populacyjny i ochronę zbiorowiskową prowadzącą do zmniejszenia liczby porad związanych z podejrzeniem grypy u dzieci i dorosłych.

Szansa na zmianę sytuacji

Finansowanie ze środków publicznych od sezonu 2019/2020 szczepionki przeciw grypie u dzieci, która wyeliminuje negatywne skojarzenia związane z bólem, zwiększy liczbę dzieci korzystających ze szczepień do nawet kilku – kilkunastu procent. Zwiększenie procentu zaszczepienia przeciw grypie pozwoliłoby na zmniejszenie wydatków i obciążenia ponoszonego przez społeczeństwo, m.in. poprzez obniżenie związanej z zachorowaniem dziecka absencji szkolnej i utraty produktywności rodziców oraz redukcję transmisji wirusa na osoby z ich otoczenia, w tym inne dzieci oraz na osoby dorosłe, wśród których często znajdować się będą osoby starsze (np. dziadkowie) z grupy podwyższonego ryzyka wystąpienia powikłań grypy.