Według danych NIZP-PZH w sezonie jesienno-zimowym (1.09.2018-7.04.2019) na grypę i choroby grypopodobne zachorowało aż 3 692 199 osób, co oznacza niespełna 18% mniej zachorowań niż w analogicznym sezonie roku poprzedniego. O ciężkim przebiegu grypy w tym sezonie świadczy fakt, iż mimo zmniejszonej w porównaniu do ubiegłego sezonu o ponad 6% liczbie hospitalizacji (14 976), odnotowano wyższą liczbę zgonów z powodu grypy i jej powikłań – 143, to aż 104 osoby więcej niż w sezonie 2017/2018. W przeciwieństwie do poprzedniego sezonu, w którym dominował wirus B, obecnie za 77,8% przypadków zachorowań odpowiada w tym roku wirus A/H1N1, za 3,8% wirus A/H3N2 (17,3% wirus A nieoznaczony), a tylko za 1,2% wirus B. Zmienność typów wirusa grypy to jedna z jego najważniejszych cech. Ciężki przebieg choroby wywołany A/H1N1 i związane z tym powikłania doprowadziły do wzrostu śmiertelności z powodu grypy w Polsce. Eksperci podkreślają, że szczepieniom, które są najskuteczniejszym sposobem zabezpieczenia się przed grypą (ich skuteczność wynosi 60-90%), powinny się poddawać głównie osoby z grup ryzyka, tzn. osoby starsze, dzieci, diabetycy, kobiety w ciąży oraz osoby borykające się z chorobami przewlekłymi. Obecność dwóch i więcej czynników ryzyka może podnieść ryzyko wystąpienia powikłań pogrypowych nawet 200-krotnie. Nie bez przyczyny eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy zadedykowali rok 2019 diabetykom i wspólnie z organizacjami pacjentów zaapelowali o wprowadzenie bezpłatnych szczepień dla osób powyżej 75 roku życia.

Pogrypowe powikłania śmiertelnie niebezpieczne dla seniorów

Prawdopodobieństwo ciężkich, wymagających hospitalizacji powikłań grypy u osób powyżej 65 roku życia wzrasta niemal trzykrotnie. Aż 92,5% seniorów powyżej 70 roku życia choruje na choroby przewlekłe, które osłabiają ich odporność. Przyjmowane leki, wykańczające terapie leczenia nowotworów zwiększają podatność na zachorowanie na grypę. Współwystępujące choroby przewlekłe i związana z tym utrata odporności u starszych pacjentów i ciężki przebieg grypy pogarszają szanse na pełną rekonwalescencję, po długim pobycie w szpitalu. Grypa i wiążące się z nią komplikacje dla osób starszych często oznaczają wyrok – prowadzą do utraty samodzielności i niepełnosprawności. Wśród starszych pacjentów, którzy byli hospitalizowani z powodu choroby o ostrym przebiegu, w tym grypy, u 35% zaobserwowano pogorszenie funkcjonowania, czyli de facto nową niepełnosprawność, która nie tylko utrudnia codzienne funkcjonowanie, ale często prowadzi także do obniżonego poczucia własnej wartości, a w konsekwencji do depresji. W ciągu roku jedynie 30% chorych wraca do stanu zdrowia sprzed choroby. Seniorzy świadomi zagrożeń starają się ustrzec przed groźnymi konsekwencjami grypy, korzystając z refundowanych w 50% szczepionek przeciw grypie dla osób powyżej 65 roku życia. Jednak dla wielu z nich to nadal spory wydatek. Według danych GUS z 2017 roku prawie 1/3 seniorów żyje w ubóstwie. Szacuje się, że z powodu problemów finansowych co piąty senior nie wykupuje leków. Rozwiązaniem byłyby w pełni refundowane szczepionki dla osób 75+.

Bezpłatne szczepienia dla osób 75+

Według zaleceń WHO oraz Rady Unii Europejskiej, poziom wyszczepialności powinien wynosić 75% dla osób powyżej 65 roku życia i osób z grup podwyższonego ryzyka. W Europie niemal wszystkie państwa oferują bezpłatne szczepienia przeciw grypie dla osób starszych, cierpiących na choroby przewlekłe lub dla kobiet w ciąży. W Polsce najwyższy poziom wyszczepialności każdego roku notuje się w grupie wiekowej 65+, co m.in. wynika z obecnej sytuacji refundacyjnej (refundacja 50% ceny dla populacji 65+). W 2018 roku zaszczepiło się 14,2% seniorów. To wciąż o wiele za mało, by dorównać do poziomu rekomendowanego przez WHO i Unię Europejską. Podczas tegorocznej debaty Flu Meeting eksperci OPZG wspólnie z organizacjami pacjentów zgodnie podkreślili potrzebę rozszerzania zakresu refundacji szczepionek przeciw grypie. Apelują, by dla osób powyżej 75 roku życia szczepienia były bezpłatne. Umieszczenie ich na liście leków dla seniorów 75+, kat. „S“ przyczyni się do poprawy wyszczepialności osób szczególnie narażonych na pogrypowe powikłania, wpłynie na zmniejszenie śmiertelności z powodu powikłań pogrypowych, a także obniży wydatki na opiekę szpitalną.

„Seniorzy nie tylko są o wiele bardziej narażeni na pogrypowe powikłania, ale też sam przebieg choroby jest u nich o wiele cięższy w porównaniu do osób młodszych. Często słyszymy o tzw. „przechorowaniu” grypy, które w skrajnych przypadkach może prowadzić nawet do śmierci. Ze względu na częste komplikacje pogrypowe, znacznie lepiej jest zapobiegać niż leczyć. Szczepienia przeciw grypie są najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zarażeniom wirusem grypy” – podkreśla prof. dr hab. n. med. Adam Antczak, przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy.

W tym roku Światowa Organizacja Zdrowia stosunkowo późno przekazała producentom rekomendowane szczepy wirusa grypy, które mają być składnikami tegorocznych szczepionek przeciw grypie. Istnieje zatem poważne ryzyko związane z opóźnieniem dostaw szczepionek zaplanowanych na 2019 rok. Szczepienia przeciw grypie zaczynają się we wrześniu, a w związku z opóźnieniami mogą rozpocząć się nawet 2 tygodnie później. Taka sytuacja może doprowadzić do mniejszej wyszczepialności lub ze względu na skumulowanie pacjentów chcących się zaszczepić, do niedoborów szczepionek w sezonie. Szczególnie dotkliwe może to być dla seniorów, grupy, która w najwyższym stopniu potrzebuje ochrony.

Zdrowe Pióro

Spotkanie Flu Meeting było również okazją do wręczenia nagród laureatom konkursu „Zdrowe Pióro”. Kolejna edycja została zorganizowana w celu uhonorowania dziennikarzy, którzy dzięki swojej pracy przyczyniają się do walki z wciąż rosnącą liczbą zachorowań na grypę oraz pomagają w lepszym zrozumieniu korzyści płynących z profilaktyki grypy. Nagrody te przyznawane są w 3 kategoriach: telewizja, prasa i internet. Rada Naukowa Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy statuetki „Zdrowe Pióro” przyznała Agnieszce Rosłoniak z TVP2 – Pytanie na Śniadanie, Katarzynie Nowickiej z Wprost, Marzenie Bartoszuk z Poradnika Domowego oraz Edycie Hetmanowskiej z Medexpress.