Szczepienia w aptekach

11 sierpnia, 2019

Nowy projekt ustawy o zawodzie farmaceuty w swoich założeniach miał m.in. rozszerzyć uprawnienia farmaceutów do wykonywania szczepień i umożliwić ich realizację w aptekach. Niestety ten ogólnoświatowy trend, wyznaczony również w dokumencie „Polityka lekowa państwa 2018-2022”, nie znalazł odzwierciedlenia w projekcie ustawy. Jak podkreślają eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy, umożliwienie farmaceutom przeprowadzenia wybranych szczepień ochronnych w aptekach, może znacząco odciążyć system opieki zdrowotnej, ułatwić dostęp do szczepień i, jak pokazały doświadczenia europejskie, przyczynić się do podniesienia poziomu wyszczepialności przeciw grypie, który w naszym kraju jest zastraszająco niski. Leży to w szeroko rozumianym interesie społecznym, ponieważ może przyczynić się do poprawy sytuacji epidemiologicznej kraju, a co za tym idzie lepszego zabezpieczenia zdrowia i życia ludzi.

Dyskusje na temat wzmocnienia roli opieki farmaceutycznej w obszarze zwiększania wyszczepialności polskich pacjentów trwają już od jakiegoś czasu. Przedstawione obecnie zapisy nie są spójne z wcześniejszymi założeniami, a przede wszystkim z założeniami „Polityki Lekowej Państwa 2018-2022”. Szczepienia w aptekach to nowa idea dla Polski, ale w wielu krajach Europy to już bardzo intensywnie wdrażany i realizowany standard. Korzyści z tego rozwiązania w Polsce widzi coraz więcej środowisk, a zdaniem Ekspertów OPZG to niezbędny element poprawy dostępności szczepień dla dorosłych, dzięki któremu możemy mieć szanse na realizację celów wyznaczonych przez WHO. Wyszczepialność przeciw grypie w Polsce kształtuje się na poziomie ok. 4% w przypadku całego społeczeństwa i ok. 14% wśród osób powyżej 65 roku życia, podczas gdy Światowa Organizacja Zdrowia rekomenduje osiągnięcie poziomu 75% u osób starszych. Jedną z przyczyn niskiej wyszczepialności jest ograniczona wydolność systemu, w którym realizowane są szczepienia. Przeprowadzone w tym roku analizy prawne (https://www.dzp.pl/mailpic/podatki/Raport1.pdf) i systemowe połączone z konsultacjami wśród środowisk medycznych wskazują to rozwiązanie jako korzystne dla całego systemu opieki zdrowotnej, na co wskazał m.in. raport prawny dotyczący tego zagadnienia przygotowany przez kancelarię prawną DZP.

„Zwiększenie wyszczepialności wśród Polaków jest dla nas priorytetem. Zależy nam na poruszaniu zagadnień związanych z ułatwieniami w realizacji szczepień. Obserwując doświadczenia innych krajów Unii Europejskiej, można zauważyć, że poprawa wyszczepialności jest możliwa tylko przy aktywnym udziale wszystkich interesariuszy systemu ochrony zdrowia, efektywnie wykorzystującym zasoby wszystkich pracowników ochrony zdrowia (lekarz, pielęgniarki farmaceuci itp.), którzy współdziałając ze sobą, mogą dostarczyć pacjentowi dostępny i profesjonalny serwis medyczny, optymalizując koszty jego realizacji. Wprowadzenie szczepień w aptekach oczywiście wymaga nowego podejścia do tej procedury medycznej i do zmian w ustawodawstwie, ale byłoby jak najbardziej korzystne dla całego systemu opieki. Nowa ustawa o zawodzie farmaceuty mogłaby być pierwszym i zarazem milowym krokiem na tej ścieżce prawnej” – mówi prof. dr hab. med. Adam Antczak, przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy.

Doświadczenia innych państw europejskich pokazują, że skutecznym sposobem zwiększenia poziomu wyszczepialności jest umożliwienie przeprowadzania szczepień w aptekach. Takie rozwiązanie wprowadziło już 12 państw w Europie.[i] Dlatego też eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy postulują rozszerzenie dostępności szczepień poprzez umożliwienie wykonywania ich w aptece. Należy podkreślić, że przyjęcie proponowanego rozwiązania nie tylko jest konieczne, aby zrealizowane były cele wyszczepialności formułowane przez Radę Europy[ii] i Komisję Europejską[iii], ale także wprost wynika z Polityki Lekowej Państwa na lata 2018-2022. Poprawa dostępu do szczepień ochronnych w Polsce stanowi jeden z dziesięciu priorytetów polityki lekowej. W dokumencie programowym wskazano wprost, że należy umożliwić farmaceutom przeprowadzanie szczepień ochronnych.[iv]

[i] Raport Pharmacists delivered vaccination: The state of play in Europe, European Pharmaceutical Students’ Association (EPSA), Bruksela 2018, s. 4.

[ii] Council Recommendation on strengthened cooperation against vaccine preventable diseases https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/initiatives/ares-2017-5925775_en (dostęp: 14.02.2019 r.).

[iii] Zob. szerz. Raport Komisji Europejskiej State of Confidence in Vaccination in the EU 2018, Luxembourg: Publications Office of the European Union, 2018.