Podczas dorocznego spotkania Flu Meeting eksperci dokonali częściowego podsumowania epidemicznego sezonu 2017/18 i po raz kolejny wskazali na potrzebę nieustającej edukacji zarówno lekarzy, jak i pacjentów. Według danych NIZP-PZH do tej pory na grypę i choroby grypopodobne zachorowało aż 4 355 558 osób, co oznacza 15% więcej przypadków niż w analogicznym okresie poprzedniego sezonu2. O ciężkim przebiegu grypy w tym sezonie świadczy fakt, iż hospitalizacji wymagało 12% więcej osób (15 363 hospitalizacji)2. Odnotowano również więcej, bo aż 37 przypadków zgonów2. Eksperci podkreślają, że szczepieniom, które są najskuteczniejszym sposobem zabezpieczenia się przed grypą (ich skuteczność wynosi 60-90%), powinny się poddawać głównie osoby z grup ryzyka, tzn. dzieci, osoby starsze, kobiety w ciąży, diabetycy oraz osoby borykające się z chorobami układu sercowo-naczyniowego i oddechowego.

Jak wynika z raportu „Szczepienia przeciwko grypie w państwach europejskich” kraje o najwyższym odsetku osób zaszczepionych w populacji ogólnej znajdują się w Europie Zachodniej. Wyszczepialność przeciw grypie była najwyższa w Wielkiej Brytanii (62%) oraz w Holandii (53%), a najniższa w Bułgarii (poniżej 1%), Łotwie (1%) i w Estonii (3%)2. W ostatnim sezonie w Polsce odnotowano 10% wzrost liczby zaszczepionych przeciw grypie osób, ale wyszczepialność jest ciągle bardzo niska, bo wynosi
zaledwie 3,7%. Udało się zatrzymać silny trend spadkowy poziomu wyszczepialności, mimo to Polska nadal plasuje się na jednym z ostatnich miejsc.

„Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) co roku na świecie na grypę choruje od 330 milionów do 1,6 miliarda ludzi, z których od 500 tysięcy do 1 miliona umiera. Przypadki grypy rejestruje się w każdej grupie wiekowej. Największa zapadalność dotyka zwykle dzieci i nastolatków, podczas gdy najwięcej zgonów występuje w grupie ludzi starszych” – mówi Michał Seweryn, twórca raportu „Szczepienia przeciwko grypie w państwach europejskich” i prezes zarządu EconMed Europe.

Sercowy problem – grypa
Niemal wszystkie państwa w Europie oferują bezpłatne szczepienia przeciw grypie dla osób starszych, cierpiących na choroby przewlekłe lub dla kobiet w ciąży. Rozmowy o refundacji szczepionek w Polsce ciągle trwają. Niepojące jest to, że żadne z państw europejskich nie osiągnęło rekomendowanego przez WHO poziomu wyszczepialności przeciw grypie w grupie wiekowej 65+. Najbliżej rekomendowanego poziomu pokrycia szczepień jest Wielka Brytania (blisko 71%). W zdecydowanej większości krajów poziom wyszczepialności nie osiągnął 50%. Estonia, Łotwa i Rumunia są krajami, w których odnotowane zostały najniższe poziomy wyszczepialności w populacji 65+ (poniżej 10%), w Polsce wygląda to nieznacznie lepiej (12%).

Grypa może doprowadzić do ostrych zapaleń wieńcowych, przewlekłej niewydolności serca czy wirusowych zapaleń mięśnia sercowego i osierdzia, a każde z tych powikłań może zakończyć się zgonem pacjenta. Wykazano, że około 1/4 zawałów serca poprzedzona jest ostrą infekcją układu oddechowego, a jest to tylko jedno z możliwych powikłań kardiologicznych grypy. Badania naukowe wykazują zmniejszenie o około 30% ryzyka wystąpienia poważnych incydentów sercowonaczyniowych wśród pacjentów z chorobą wieńcową, zaszczepionych przeciw grypie w porównaniu z grupą nieszczepioną. Między innymi dlatego wiele europejskich, jak i amerykańskich towarzystw kardiologicznych jednoznacznie zaleca coroczne szczepienie u wszystkich pacjentów z przewlekłymi chorobami serca i układu krążenia, szczególnie u osób starszych. W obecnym sezonie epidemicznym z powodu powikłań pogrypowych zmarło już 37 osób, w tym aż 24 po 65 roku życia. Hospitalizowanych było już 811 osób z chorobami krążenia.

Naukowcy z Aston Medical School w Birmingham i Cambridge University przeprowadzili badanie nad głównymi przyczynami zawału serca czy udaru. Po przeanalizowaniu szeregu czynników doszli do wniosku, że otyłość jest mniej szkodliwa dla układu krążenia niż popularne infekcje, takie jak grypa. Infekcje prowadzą do powstawania stanu zapalnego w naczyniach krwionośnych, co w konsekwencji przyczynia się do powstawania w tych naczyniach zakrzepów. Naukowcy nie mają wątpliwości, że pacjenci, którzy przeszli silną infekcję, powinni być traktowani tak samo, jak ludzie borykający się z wysokim ciśnieniem tętniczym krwi, wysokim cholesterolem czy cukrzycą. Najnowsze badania potwierdzają związek pomiędzy ostrym zawałem mięśnia sercowego a grypą. Określono 6-krotny wzrost ryzyka wystąpienia zawału serca u pacjentów z grypą potwierdzoną badaniem laboratoryjnym. Najistotniejszy wzrost ryzyka tego groźnego zdarzenia sercowego obserwowano w ciągu pierwszego tygodnia od zdiagnozowania grypy. Ryzyko rosło najwyraźniej u pacjentów starszych oraz u osób zakażonych wirusem grypy typu B.

W opinii profesora Andrzeja Ciszewskiego, eksperta z Instytutu Kardiologii w Warszawie, przypadki pogrypowego zapalenia mięśnia sercowego są prawdopodobnie znacznie częstsze niż się je rozpoznaje.

„Objawy mogą być bardzo niecharakterystyczne i zazwyczaj przypisujemy je osłabieniu po przebytej infekcji, zmęczeniu, przepracowaniu itd. Często też nie kojarzymy objawów kardiologicznych z przebytą przed kilkoma tygodniami infekcją. Jeżeli po infekcji grypowej, z gorączką powyżej 38 C, długo utrzymuje się osłabienie, przyspieszona czy nierówna praca serca i osoba czuje, że dochodzenie do siebie jest dłuższe niż po dotychczasowych infekcjach, to to wystarcza do podejrzenia i konieczności wykluczenia czy nie jest to pogrypowe zapalenie mięśnia sercowego” – podkreśla prof. nadzw. dr hab. n. med. Andrzej Ciszewski, Instytut Kardiologii w Warszawie.

Niezwykle istotne jest nie tylko właściwe diagnozowanie i rozpoznawanie objawów grypy, ale również podejmowanie działań profilaktycznych, które pomogą ustrzec przed wystąpieniem powikłań pogrypowych. Szansę na to dają szczepienia przeciw grypie. Eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy podkreślają, że o szczepieniach należy zacząć myśleć już we wrześniu, ponieważ okres jesienno-zimowy jest najlepszym momentem do zaszczepienia się przeciw grypie.

Zdrowe Pióro
Spotkanie Flu Meeting było również okazją do wręczenia nagród laureatom konkursu „Zdrowe Pióro”. Kolejna edycja została zorganizowana w celu uhonorowania dziennikarzy, którzy dzięki swojej pracy przyczyniają się do walki z wciąż rosnącą liczbą zachorowań na grypę oraz pomagają w lepszym zrozumieniu korzyści płynących z profilaktyki grypy. Nagrody te przyznawane są w 4 kategoriach: telewizja, radio, prasa i internet. Rada Naukowa Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy statuetki „Zdrowe Pióro” przyznała Aleksandrze Wierzbickiej z TVN24, Michałowi Dobrołowiczowi z RMF.FM oraz portalu twojezdrowie.rmf24.pl, Małgorzacie Nawrockiej–Wudarczyk z Twojego Stylu oraz Iwonie Kazimierskiej z Pulsu Medycyny.